1-1 مقدمه 

 زراة از امام باقر (عليه السلام) روایت می کند که فرمود:

 « بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسَةِ أَشْيَاءَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَايَةِ قَالَ زُرَارَةُ فَقُلْتُ وَ أَيُّ شَيْ‏ءٍ مِنْ ذَلِكَ أَفْضَلُ فَقَالَ الْوَلَايَةُ أَفْضَلُ لِأَنَّهَا مِفْتَاحُهُنَّ وَ الْوَالِي هُوَ الدَّلِيلُ عَلَيْهِن‏» (اصول کافی، ج 2، ص 18)

  «اسلام بر پنج پایه استوار است: نماز، زکات، حج، روزه، ولایت.

زرارة می پرسد: کدام یک برتر است؟ حضرت (عليه السلام) می فرمایند: ولایت، زیرا ولایت کلید دیگر فرائض است و والی (ولی امر مسلمین) رهبر کننده به سوی پایه های شریعت است».

  ولایت مفهومی عام و فراگیرتر دارد و به معنای امامت و رهبری و اجتماعی و تاریخی طرح می شود. از دیدگاه علمای علم کلام، ولایت یک مسئله ی اعتقادی است که جایگاهی رفیع دارد و منظور از آن استمرار کلیه شئون هدایت و رهبری پیامبر اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) (به جز نبوت) در جانشیان آن حضرت است یعنی پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام جریان امامت و رهبری همچنان تداوم یافته و مسئولیت خطیر سرپرستی امور مسلمین بر عهده ی ائمه معصومین و نواب آنان قرار گرفته است. اندیشه سیاسی – اجتماعی (حاکمیت ولایت فقیه) در واقع بر پایه ی همین مفهوم از ولایت که در حوزه علم کلام مطرح است، استوار شده و سرپرستی فقها بر زندگی اجتماعی مسلمانان را تداعی می کند. در نتیجه ولایت فقیه در استمرار ولایت امامان معصوم (علیهم السلام) قرار گرفته و همان وظایفی که بر عهده امامان بعد از پیامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) بوده، ولایت فقیه هم عهده دار همان وظایفه می باشد چون نائب از امام معصوم (عليه السلام) در عصر غیبت است.

 بنابراین نوشتن این مقاله با عنوان «اثبات ولایت فقیه در فقه» به این منظور بوده است که علاوه بر اینکه ادله اثبات ولایت فقیه از راه عقلی و نقلی روشن می گردد، تا حدودی ثابت می شود که ولایت فقیه یک منصب  و نیابت از طرف خود امام معصوم (عليه السلام) در عصر غیبت می باشد و اينكه وجوب اطاعت از ايشان لازم و ضروري مي باشد. امید است مورد قبول حضرت حق تعالی قرار گیرد .

                                                                           «ومن الله توفیق»

                                                                          جابر نمازی زاده

2-1چکیده

   ولایت: در لغت به معنای دوست و دوستدار، یاور است. واژه ولایت نیز به معنای نصرت و یاری، سلطنت و سرپرستی رهبری و حکومت آمده است و در اصطلاح به چند معنا می باشد که مقصود در اینجا این است که: استمرار کلیه شئون هدایت و رهبری پیامبر اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) (به جز نبوت) در جانشینان آن حضرت است.

   فقه و فقیه: واژه فقه به معنای فهم، آگاهی و دانایی است و در اصطلاح: علم به احکام شرعی از طریق استنباط و اجتهاد تعریف شده است بر این اساس: فقیه به کسی می گویند که فراگیری علوم و دانش های مورد نیاز توانایی لازم برای استنباط و احکام از منابع دینی را داشته باشد.

   با آوردن ادله عقلی برای اثبات ولایت فقیه از جمله: لازم است برای اداره حکومت اسلامی، رهبری شایسته وجود داشته باشد و اینکه بعد از امامان یعنی در عصر غیبت، لازم است کسی باشد که عهده دار استمرار جریان امامت قرار گیرد و مجری قانون بعد از ایشان گردد، و نیز ادله نقلی برای اثبات و لایت فقیه از جمله: مقبوله ي عمرو بن حنظله که حضرت در جواب حنظله می فرمایند: به کسی رجوع کنید که راویان حدیث ما باشد و احکام ما را بشناسد، آن حاکم بر شما قرار دارم و توقیع شریف امام عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف) در جواب سوال اسحاق بن یعقوب و روایتهای دیگر، ثابت می شود که ولایت فقیه (فقیه جامع الشرایط) به عنوان نائب امام معصوم (عليه السلام) در عصر غیبت است.

   علاوه بر اینها، کلمات فقها هم دلالت بر لزوم رهبری شایسته برای اداره حکومت اسلامی و ثبوت ایشان به عنوان نائب امام معصوم (عليه السلام) می کند مانند: مرحوم نائینی که فرموده اند: ثبوت نیابت از فقها و نواب عام عصر غیبت در اقامه وظایف مذکور (حفظ نظام، حفظ بیضه ی اسلام و نظم ممالک اسلامی) از قطعیات است.

3-1  پیشینه ی تاریخی بحث ولایت فقیه

  تاریخچه ی ولایت فقیه به زمان حضور ائمه (علیهم السلام) باز می گردد یعنی از آن زمان که برخی از شاگردان برجسته ی ائمه (علیهم السلام)  به وکالت و نمایندگی در مناطق دور دست حضور یافته و به تبلیغ احکام، صدور فتوا، حل و فصل منازعات و اجرای حدود می پرداختند. چنانچه مالک اشتر به نمایندگی از مولانا امیر المومنین (علیه السلام) برای در اختیار گرفتن حکومت مصر به این منطقه اعزام شده همچنین در زمان غیبت صغری نیابت برخی از بزرگان (عالمان) دین از طرف ائمه (علیهم السلام) پررنگ تر شده و سرپرستی امور شیعیان  در طول نزدیک به هفتاد سال به طور کلی بر عهده ی چهار تن از نواب خاص امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) قرار گرفت.

  با آغاز غیبت کبری، فقها و عالمان دین جایگاهی رفیع تر پیدا کردند و به عنوان نواب عام امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) محل رجوع عموم شیعیان شدند. بنابراین ولایت فقیه از ابتدا در صحنه ی عمل و زندگی روزمره شیعیان مطرح بوده است و از بُعد علمی نیز ایده ی ولایت فقیه به زمان علمای سلف بازی می گردد و نخستین جوانه های اندیشه ی حاکمیت فقها در بوستان علم و دانش بزرگانی چون شیخ مفید و محقق کرکی روییده است. (نظام سیاسی اسلام، ص 227 و 228)

4-1  تبیین موضوع

   ادله اثبات ولایت فقیه و وجوب اطاعت از آن از دو راه عقل و نقل ثابت می شود که این دو هم مؤید و مؤکّد یکدیگرند، در این موضوع دو بحث مهم مطرح است اول اینکه ثابت کنیم ولایت فقیه استمرار جریان امامت است و دوم اینکه وجوب اطاعت از ولایت فقیه بر همگان واجب و ضروری است.

5-1 اهداف تحقیق

 ۱- اثبات ولایت فقیه از راه عقل و نقل

2- اثبات نیابت ولی فقیه در حکومت اسلامی در زمان غیبت امام معصوم

3- وجوب اطاعت از ولی فقیه

4- وجوب در اطاعت از ولی فقیه

6 -1کلید واژه ها

   ولایت، فقه، فقیه، ولایت فقیه، ادله عقل ، وجوب، ادله نقلی

 منتظر ادامه مطلب باشید